DEXA-scan en VFA
In het kort
Een DEXA-scan wordt in vrijwel alle ziekenhuizen gemaakt, meestal in combinatie met een VFA. Zonder VFA kunnen wervelbreuken in de ruggengraat niet worden opgespoord. De combinatie van de twee metingen vormt de basis van een goede diagnose en de juiste inschatting van het risico op een breuk. Informeer altijd of je ook een VFA-meting krijgt.
Wat is een DEXA-meting
DEXA betekent Dual Energy X-ray Absorptiometry, of wel een botdichtheidsmeting. Hiermee wordt de dichtheid van het bot bepaald. De meting vindt plaats op de vaste plekken waar de meeste breuken voorkomen. Dat zijn de onderste vier ruggenwervels en de kop van het heupbot (links en/of rechts).
Het apparaat maakt gebruik van laag-intensiteit straling op twee verschillende sterktes. Dat betekent dat er maar heel weinig straling nodig is om te meten. De straling is te vergelijken met een dag buiten wandelen. Met röntgen wordt een beeld van de onderzochte lichaamsdelen gemaakt. De mineralen (calcium) in de botten geven de röntgenstralen weer op een andere manier door. Op die manier kan worden vastgesteld hoeveel botmassa er op de plaats van de meting aanwezig is.
Bekijk hier hoe het maken van een dexa scan gaat.
De uitslag
Op de meting en de bijbehorende afbeelding kun je precies zien welke gebieden er eventueel minder sterk zijn. De belangrijkste waarde is de T-score. Hiermee worden de waarden die gemeten zijn vergeleken met de gemiddelde botmassa van iemand van dertig jaar. Dat is de ‘piekbotmassa’, de gemiddelde maximale botmassa die mensen in hun leven bereiken. Als je een T-score hebt van -1.0, dan is jouw botmassa ongeveer 10 procent lager dan de gemiddelde botmassa. Bij T-score -2.5 is de botmassa 25% minder dan gemiddeld. Hoe lager de T-score, hoe groter het risico op een (volgende) breuk.
Wat betekenen de T-waarden
Een T-waarde van +1 tot -1 wordt als normaal aangegeven. Vanaf -2.5 is er sprake van osteoporose. Een T-waarde tussen -1 en – 2.5 is dat osteopenie (verlaagde botdichtheid). Bij de diagnose osteopenie is het belangrijk om in overleg met je arts na circa 3 jaar opnieuw een DEXA-scan te laten maken. Botstofwisseling is een traag proces, dus het heeft geen zin om al heel snel een nieuwe scan uit te voeren. Een wervel- of heupbreuk bij osteopenie of bij osteoporose is dikwijls een reden voor de arts om direct met de behandeling te starten.
Wat is een VFA-meting
VFA betekent Vertebral Fracture Assessment. Een VFA is een extra functie op een moderne DEXA-scanner waarmee een afbeelding van de contouren van de ruggenwervels wordt gemaakt om wervelbreuken op te sporen. Ook daarvoor is maar een hele lage dosis röntgenstraling nodig. De VFA geeft een opname van vrijwel al je ruggenwervels. Die opname is gericht op het zichtbaar maken van de omtrek van de wervels. Zo worden eventueel ingezakte wervels zichtbaar. We spreken van een wervelbreuk (wervelinzakking) als 25% of meer van de hoogte ingezakt is. Om een nog completer beeld te krijgen, wordt soms ook nog een röntgenfoto gemaakt.
De uitslag: Vraag altijd een duidelijke uitleg aan de arts
De uitslag van de DEXA-scan en VFA wordt door de arts vaak maar deels goed uitgelegd. Soms krijgen de patiënten de uitslag helemaal niet te zien. Dat is jammer, want het is belangrijk om te begrijpen wat er precies gemeten is en zelf ook de afbeelding daarvan te zien. Vraag er dus om! Je hebt er recht op. Tenslotte gaat het om jouw lichaam.
Wachtlijst?
Is er een wachtlijst in jouw ziekenhuis voor een DEXA-scan? Misschien word je in een ander ziekenhuis sneller geholpen. Hier kun je zien wat voor elk Nederlands ziekenhuis de wachttijden voor een DEXA-scan zijn.