Onderzoek en diagnose

Onderzoek en diagnose

In het kort

Als je boven de 50 jaar bent en een bot hebt gebroken, of als je merkt dat je in korte tijd kleiner wordt, kan er sprake zijn van osteoporose (botontkalking). Dan is het verstandig om je te laten onderzoeken. In Nederland hebben ongeveer 1 miljoen vrouwen en mannen osteoporose. Ook een optelsom van risicofactoren kan aanleiding zijn voor nader onderzoek.

Bepaal je risico

Osteoporose wordt helaas vaak pas ontdekt na een botbreuk. Tenminste, als je in het ziekenhuis of op de Spoedeisende Hulp te maken hebt met een oplettende zorgverlener. Om osteoporose uit te sluiten, moeten ziekenhuizen iedere 50-plusser met een botbreuk oproepen voor een DEXA-scan. Gebeurt dat niet, dan is het aan te raden om zelf om een onderzoek vragen. Na een 1e botbreuk is de kans op een volgende breuk verdubbeld.

Er zijn ook andere zaken die risico op osteoporose geven, zoals het gebruik van bepaalde medicijnen of een onderliggende ziekte. Doe onze Zwakkebottentest om te zien of en hoeveel risico je loopt.

Diagnose in vier stappen

Elke stap is belangrijk om te bepalen wat je risico is en welk persoonlijk advies bij je past.

  1. Meten van botdichtheid door middel van een DEXA-scan;
  2. Controle op wervelbreuken, met een VFA of röntgenfoto;
  3. Bloedonderzoek;
  4. Onderzoek of er een verhoogd risico is op vallen.

Stap 1. Meten van botdichtheid, DEXA-scan

Botdichtheid/botmassa is vast te stellen door een DEXA-scan (botdichtheidsmeting). Deze scanners zijn in vrijwel ieder ziekenhuis en in sommige diagnosecentra aanwezig. Hierbij wordt de hoeveelheid mineralen in het bot (botdichtheid of botmassa) van de heup en wervels gemeten. Dat gebeurt met een soort röntgenapparaat. De straling daarvan is lager dan van een gewone röntgenfoto. Het onderzoek duurt ongeveer 10 minuten en is niet pijnlijk of inspannend.

De gemeten botdichtheid wordt uitgedrukt in de T-score. Hoe lager de botdichtheid, hoe groter de kans op een botbreuk:

  • T-score tussen de +1 en -1: er is geen probleem
  • T-score tussen de -1 en -2,5: osteopenie (verminderde botmassa)
  • T-score -2,5 of lager: osteoporose

Lees meer over DEXA en VFA

Stap 2. VFA, controle op wervelfracturen

Een moderne DEXA-scanner kan meestal ook een VFA-opname maken. Dat is een belangrijk onderdeel van het onderzoek! Een VFA is een röntgenopname (met een lage straling) van de contouren van de ruggenwervels. Zo kan je arts vaststellen of er schade is aan een of meerdere wervels.

Als er kort geleden een röntgenfoto van de hele ruggengraat gemaakt is, kan die eventueel ook worden gebruikt. De voorkeur gaat echter uit naar een VFA-opname met de DEXA-scanner, omdat die een veel lagere stralingsbelasting geeft. Vraag altijd bij de arts of laborant om een VFA-opname. Die geeft veel inzicht, de behandelrichtlijn geeft aan dat deze opname gemaakt moet worden bij een DEXA-scan.

Stap 3. Bloedonderzoek

Je arts zal ook een aantal bloedonderzoeken aanvragen. Dat is niet alleen om het vitamine D- en calciumgehalte vast te stellen. Daarmee zoekt hij of zij ook naar eventuele onderliggende oorzaken voor osteoporose. Een oorzaak kan ook een minder goed werkend orgaan zijn, een teveel of een tekort aan hormonen of al langer bestaande maag- of darmproblemen. Met de set bloedtesten zijn veel voorkomende aandoeningen op te sporen, die mede oorzaak kunnen zijn van de lage botmassa.

Lees meer over onderliggende oorzaken voor osteoporose. 

Stap 4. Onderzoek naar een verhoogd risico op valrisico

Met behulp van een aantal vragen zal de arts of verpleegkundige, samen met jou, onderzoeken of er een risico bestaat dat je sneller valt. Daar kunnen diverse redenen voor zijn, zoals:

  • Wisseling in de bloeddruk (bij staan of bukken);
  • Bijwerkingen van medicatie (suf, duizelig, slaperig);
  • Minder goed zien door oogproblemen of oude bril;
  • Alcohol (kan langdurig een verstoorde balans geven);
  • Te snel naar het toilet lopen (incontinentie);
  • Onvoldoende verlichting in en om het huis.

Een juiste diagnose bestaat dus uit deze 4 stappen. Hiermee is jouw situatie goed in beeld gebracht. Van je arts of osteoporoseverpleegkundige kun je dan verwachten dat je een compleet behandeladvies krijgt, dat gebaseerd is op je persoonlijke situatie. Je kunt natuurlijk ook zelf vragen om een onderzoek naar osteoporose en eventuele behandeling.

Doe onze zwakkebottentest om te weten hoeveel risico jij hebt om osteoporose te krijgen.

Wachtlijst?

Is er een wachtlijst in jouw ziekenhuis voor een DEXA-scan? Misschien word je in een ander ziekenhuis sneller geholpen. Hier kun je zien wat voor elk Nederlands ziekenhuis de wachttijden voor een DEXA-scan zijn.